اخبار و اعلانات
آمار
| تعداد نشریات | 20 |
| تعداد شماره‌ها | 516 |
| تعداد مقالات | 4,492 |
| تعداد مشاهده مقاله | 9,374,385 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 5,072,200 |
حدیث «دگرگونی قلب مومن میان انگشتان خداوند» در رهیافت‌های حل مشکل از منظر محدثان | ||
| مطالعات قرآن و حدیث | ||
| مقاله 6، دوره 18، شماره 2 - شماره پیاپی 36، فروردین 1404، صفحه 133-156 | ||
| نوع مقاله: علمی - پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.30497/qhs.2025.246312.3959 | ||
| نویسنده | ||
| پوران میرزائی* | ||
| دانشیار گروه حدیث، دانشکده علوم و معارف حدیث، دانشگاه قرآن و حدیث، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| میان روایات اعتقادی، احادیثی به چشم می‌خورند که از یک سو، اخذ معنای ظاهری آنها با باورهای شیعی و عقلی در تعارض است و از دیگر سو، اعتبارشان مانع می‌شود که آنها را به راحتی کنار گزارد. قرار داشتن قلب مؤمن در میان دو انگشت از انگشتان خداوند متعال، از این دست روایات است که علاوه بر ظاهری تجسیم‌گونه، با صراحت بر عدد و ترکیب دلالت می‌کند. از آنجا که خداوند سبحان، از چنین تعابیری منزه است، چگونگی انطباق این اخبار با باورهای توحیدی، مسئله‌ای است که همت اندیشوران را به خود معطوف داشته است. پژوهش حاضر به روش توصیفی ـ تحلیلی سعی دارد با تحلیل گونه‌های نقل، رهیافت‌های خروج از مشکل در این روایت را به تصویر بکشد. ثمره این تلاش، تبیین رویکردهای حلی در پنج گونه نقل و نیز نمایان‌سازی رخداد خطا در قلم عالمان، از انتساب حدیث گرفته تا زیادت، نقصان و غیره است. بر خلاف تصور رایج، اصل این روایت در امامیه، از مفردات صدوق است و کثرت نقل آن صرفاً به منقولات اهل سنت بازمی‌گردد وآنچه متفق فریقین است دلالت اجمالی معناست که از دعای غریق برداشت می‌شود. قوت إسناد که مکشوف از ترسیم شبکه اسانید روایات و بررسی درایه‌ای طرق نقل است، مانع از پذیرش نقد سندی و رویکرد انکاری است. همچنین به رغم تصور رایج موافقان حدیث که تأویل به «تسلط و قدرت خداوند بر قلوب» را معنای اصلی حدیث می‌دانند، تحلیل بیش از هفت وجه معنایی مختلف در رویکرد تأویلی، معنایی فراتر از «تسلط و قدرت» را در ذهن تداعی می‌کند. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| انگشتان خداوند؛ تصریف قلوب؛ مشکل الحدیث؛ راهکار حل احادیث مشکل | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| The Hadith "The Transformation of the Believer's Heart Between the Fingers of God" in Problem Solving Approaches from the Perspective of the Traditionists | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Pouran Mirzaei | ||
| Associate Professor of Hadith Department, Faculty of Hadith Sciences and Education University of, Quran and Hadith | ||
| چکیده [English] | ||
| The placement of the believer's heart between two fingers of the Almighty God is one of the narrations of the problem of the parties in the attributes of the essence, which, in addition to its physical appearance, clearly indicates the number and composition. Since God Almighty is one of such interpretations, how to adapt these news to monotheistic beliefs is a problem that has focused the efforts of the Fariqin thinkers. The present research, using a descriptive-analytical method, tries to depict the ways out of the problem by comparing and extracting the family of hadiths with the same theme, drawing the network of Asanids and analyzing the documents in layers, as well as the typology of narrations and explanations of different scholars. The result of this effort is to explain the approaches to solving the five types of transmission of this narration and also to show the occurrence of errors in the pen of scholars, from attribution of hadith to excess, deficiency, etc. Contrary to popular belief, the origin of this narration in the Imamiyyah is one of the words of saduq, and the number of its narrations is only attributed to Sunnis. What the parties agree on is the brief implication of the meaning that is taken from the Ghareek prayer. The strength of the isnads, which is revealed by the drawing of the asanid network of hadiths and the detailed examination of the transmission methods, prevents the acceptance of documentary criticism and the denialist approach. Also, despite the common opinion of hadith supporters who consider interpretation to be "God's dominion and power over hearts" as the main meaning of hadith, it should be said that although from the point of view of most scholars, interpretation is the only solution to the problem, but the approach of acceptance and denial along with seven different meanings in the interpretation approach in Scholars' pen evokes a meaning beyond mastery and power in the mind. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| The interpretation of the heart of the believer", fingers", Solving approaches of the parties", ", Difficult Hadith" | ||
| مراجع | ||
|
آلوسی، نعمان بن محمود (1401ق)، جلاء العینین فی محاکمة الأحمدین، مطبعة المدنی.
آملی، سید حیدر (1368ش)، جامع الاسرار ومنبع الانوار، بی‌جا، انتشارات علمى و فرهنگى.
ابن ابی شیبه، عبد الله بن محمد (1409ق)، المصنف، تحقیق وتعلیق: سعید اللحام، بیروت، دار الفکر.
ابن ابی عاصم، عمرو (1411ق)، الآحاد والمثانی، بیروت، دار الدرایه.
ابن ابی عاصم، عمرو (1413ق)، کتاب السنة، بیروت، المکتب الاسلامی.
ابن اثیر، مجد الدین مبارک بن محمد (1364ش)، النهایة فی غریب الحدیث والأثر، قم، مؤسسة إسماعیلیان.
ابن راهویه، إسحاق (1412ق)، المسند، الدکتور عبد الغفور عبد الحق حسین برد البلوسی، المدینة، مکتبة الإیمان.
ابن جوزی، عبد الرحمن (1413ق)، دفع شبه التشبیه بأکف التنزیه، تحقیق وتقدیم: حسن السقاف، الأردن، دار الإمام النووی.
ابن جوزی، عبد الرحمن (1413ق)، کشف المشکل من حدیث الصحیحین، الریاض، دار الوطن للنشر.
ابن حجر، احمد بن علی(بی‌تا)، فتح الباری، بیروت، دار المعرفة.
ابن حزم اندلسى، علی بن احمد (1416ق)، الفصل فی الملل و الأهواء و النحل، بیروت، بی‌نا.
ابن حنبل، احمد (بی‌تا)، المسند، بیروت، دار صادر.
ابن شاذان، فضل (1351ش)، الإیضاح، السید جلال الدین الحسینی الأرموی، تهران، مؤسسة انتشارات وچاپ دانشگاه تهران.
ابن عربى، محیى الدین (1414ق)، التوحید و العقیدة، محمود غراب، دمشق، بی‌نا.
ابن ماجه، محمد بن یزید (بی‌تا)، السنن، تحقیق وترقیم وتعلیق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، دار الفکر.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق)، لسان العرب، محقق و مصحح: میر دامادى، جمال الدین، بیروت، دار الفکر.
ابو حیان الاندلسی، محمد بن یوسف (1422ق)، تفسیر البحر المحیط، بیروت، دار الکتب العلمیة.
پسندیده، عباس (1398ش)، فقه الحدیث 2، قم، دارالحدیث.
ترمذی، محمد بن عیسی (1403ق)، سنن الترمذی، تحقیق وتصحیح: عبد الرحمن محمد عثمان، بیروت، دار الفکر للطباعة والنشر والتوزیع.
ثعلبی، احمد بن محمد (1422ق)، الکشف والبیان عن تفسیر القرآن (تفسیر الثعلبی)، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
دویش، احمد بن عبد الرزاق (بی‌تا)، فتاوى اللجنة الدائمة للبحوث العلمیة والإفتاء، الریاض، بی‌نا.
ذهبی، شمس الدین (1413ق)، سیر أعلام النبلاء، إشراف وتخریج: شعیب الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1427ق)، مفردات ألفاظ القرآن، قم، مکتبة ذوی القربى.
سبحانی، جعفر (1419ق)، الحدیث النبوی بین الروایة والدرایة، قم، مؤسسة الإمام الصادق (ع).
سبزوارى، ملاهادی (1383ش)، أسرار الحکم، قم، بی‌نا.
سبزوارى، ملاهادی (1377ش)، شرح مثنوى، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى.
سید رضی، محمد بن الحسین (بی‌تا)، المجازات النبویة، تحقیق وشرح: طه محمد الزیتی، قم، منشورات مکتبة بصیرتی.
سید مرتضى، علی بن الحسین (1325ش)، الأمالی، تصحیح وتعلیق: السید محمد بدر الدین النعسانی الحلبی، قم، منشورات مکتبة آیة الله العظمى المرعشی النجفی.
سید مرتضى، علی بن الحسین (1409ق)، تنزیه الأنبیاء (ع)، بیروت، دار الأضواء.
شبر، سید عبد الله (1432ق)، مصابیح الانوار، قم، موسسة دارالحدیث العلمیة والثقافیة.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم (1366ش)، شرح أصول الکافی، تهران، بی‌نا.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم (1422ق)، المبدأ والمعاد، قدمه وصححه: الأستاذ السید جلال الدین الآشتیانی، مکتب الإعلام الإسلامی.
صدوق، محمد بن علی (1417ق)، الأمالی، قم، قسم الدراسات الإسلامیة، مؤسسة البعثة.
صدوق، محمد بن علی (بی‌تا)، التوحید، تصحیح وتعلیق: السید‌هاشم الحسینی الطهرانی، قم، مؤسسة النشر الإسلامی التابعة لجماعة المدرسین.
صدوق، محمد بن علی (1385)، علل الشرائع، محمد صادق بحر العلوم، نجف، منشورات المکتبة الحیدریة.
صدوق، محمد بن علی (بی‌تا)، کمال الدین وتمام النعمة، تصحیح: علی أکبر غفاری، قم، مؤسسة النشر الإسلامی.
طباطبایى، سید محمد حسین (1417ق)، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دار الکتب الاسلامیة.
طبری، محمد بن جریر (1412ق)، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة.
طبرانی، سلیمان بن احمد (1405ق)، مسند الشامیین، حمدی بن عبدالمجید السلفی، بیروت، مؤسسة الرسالة.
طبرانی، سلیمان بن احمد (بی‌تا)، المعجم الکبیر، حمدی عبد المجید السلفی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
طریحی، فخر الدین (1362ش)، مجمع البحرین، تهران، طراوت.
طنطاوی، سید محمد (بی‌تا)، التفسیر الوسیط للقرآن الکریم، بی‌نا.
طوسی، محمد بن حسن (1411ق)، الغیبة، قم، مؤسسة المعارف الإسلامیة.
طوسی، محمد بن حسن (1411ق)، مصباح المتهجّد و سلاح المتعبّد، بیروت، بی‌نا.
عینی، بدر الدین (بی‌تا)، عمدة القاری، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
فخر رازی، محمد بن عمر (1420ق)، التفسیر الکلیر، دار احیاء التراص العربی.
فیض کاشانی، فیض کاشانی، ملامحسن (بی‌تا)، المحجة البیضاء فی تهذیب الاحیاء، صححه وعلق علیه: علی أکبر الغفاری، قم، حیدری.
قمی، قاضی سعید (بی‌تا)، شرح توحید الصدوق، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
کاتب دینورى، ابو محمد (1405ق)، الاختلاف فی اللفظ و الرد على الجهمیة و المشبهة، بیروت، بی‌نا.
کلینی، محمد بن یعقوب (1363ش)، الکافی، تصحیح وتعلیق: علی أکبر الغفاری، طهران، دار الکتب الإسلامیة.
گلمکانی، رامین و دلبری علی (1401ش)، بررسی سندی و دلالی حدیث «قلب المومن بین اصبعین ...»، حدیث پژوهی، شماره 27 ، صص 70-53.
مازندرانی، مولی محمد صالح (1421ق)، شرح أصول الکافی، تعلیقات: المیرزا أبو الحسن الشعرانی، ضبط وتصحیح: السید علی عاشور، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
متقی هندی، علاء الدین علی (1409ق)، کنز العمال، تصحیح وفهرسة: الشیخ صفوة السقا، بیروت، مؤسسة الرسالة.
مجلسی، محمد باقر (1404ق)، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول (ص)، تصحیح السید هاشم الرسولی، تهران، دار الکتب الإسلامیة.
مکارم شیرازى، ناصر (1421ق)، الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، بی‌نا.
نجمی، محمد صادق (1419ق)، أضواء على الصحیحین، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة.
نیسابوری، حاکم (بی‌تا)، المستدرک، إشراف: یوسف عبد الرحمن المرعشلی، بی‌جا، بی‌نا.
نیسابوری، مسلم (بی‌تا)، صحیح مسلم، بیروت، دار الفکر. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 87 |
||